Ο Αργύρης Σ. Μάρδας αναλύει Χάρις Αλεξίου

Μεγάλωσα, στο τέρας της πόλης, ήπια φόβο πολύ, ήπια μόλυνση, ήπια ψέματα, κατάπια λόγια λιπαρά, ξεγλίστρησα από τον πόθο μου να μάθω, κορόιδεψα την δίψα μου να δω … γιατί είμαι εδώ

Aυτά είναι τα λόγια της Χάρις Αλεξίου στο τραγούδι της “Μεγάλωσα” από τον δίσκο “Η Αγάπη θα σε βρει όπου και να ‘σαι” του 2009.

Ακούγοντας για πρώτη φορά το τραγούδι αναφώνησα: “Επιτέλους”. Έχω βαρεθεί να ακούω για αγάπες και ανεκπλήρωτους έρωτες όταν ο κόσμος μας αλλάζει τόσο γρήγορα, όσο οι στίχοι αυτού του ποιήματος. Χρειαζόμουν τους πνευματικούς ανθρώπους της Ελλάδας να πάρουν θέση, όχι για αυτό που φαίνεται, αλλά για αυτό που “είναι”. Πιο βαθύ, πιο περιεκτικό, πιο άμεσο. Επιτέλους είπα, ένας Έλληνας καλλιτέχνης μιλάει για θέματα που απασχολούν όχι την πολιτική ή την εξουσία, όχι την αγάπη και τον έρωτα, αλλά την ίδια τη ζωή. Επιτέλους, είπα και αγάλλιασε η ψυχή μου ακούγοντας το καλύτερο, κατά την άποψή μου, τραγούδι προσωπικής εξέλιξης στην Ελλάδα.

Στις παρακάτω γραμμές θα προσπαθήσω να αναλύσω μερικούς από τους στίχους του τραγουδιού. Μέσα του μεταφέρει τόσα πολλά μηνύματα, με τόσο απλό και ωμό τρόπο, που ξαφνιάζει. Ξαφνιάζει εμένα που εδώ και 8 χρόνια τώρα ασχολούμαι αποκλειστικά με την προσωπική εξέλιξη και διαπίστωσα ότι η Χάρις, η Χαρούλα μας, ξέρει για τί μιλάει. Τα λόγια της είναι προσεγμένα, σοφά και αληθινά.

Μεγάλωσα

Μεγαλώνοντας ο άνθρωπος αντιμετωπίζει προκλήσεις. Χρειάζεται να βρεθεί μπροστά στο φόβο που τον ποτίζουν, και να βρει έναν τρόπο να βγει νικητής. Αλλά αυτός ο φόβος είναι διάχυτος και έρχεται από όλες τις κατευθύνσεις. Κάνει το στομάχι μας να σφίγγει και την καρδιά μας να νοσεί. Αυτό το φόβο εκμεταλλεύονται οι εταιρίες και δημιουργούν πλαστές ανάγκες, που τις καλύπτουν πωλώντας τα προϊόντα τους. Βγάζοντας τους μεσάζοντες ο σύγχρονος άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος όχι με τον φόβο του, αλλά με τις ίδιες τις εταιρίες. Και μέχρι τώρα, το παιχνίδι είναι άνισο.

“Μεγάλωσα. Με αισθήματα χημείας, με στυλ δοσοληψίας. Με βλέμματα συμπάθειας και άσκοπης προσπάθειας. Να είμαστε καλοί”

Χρειάζεται άραγε να είμαστε καλοί; Χρειάζεται να παίζουμε αυτόν το ρόλο σε όλη μας τη ζωή; Ή απλά χρειάζεται να είμαστε οι εαυτοί μας; Χωρίς προσπάθεια, χωρίς κόπο. Απλά να είμαστε.

“Εμείς; Άλλο εμείς, άλλο εμείς… Πάντα γι’ άλλα μιλάμε- Πάντα γι άλλους μιλάμε έτσι δεν πονάμε έτσι ξεχνάμε…”

Βλέπουμε λοιπόν τους ανθρώπους γύρω μας, που μας θυμίζουν τον πόνο μας, μας θυμίζουν τα λάθη μας. Και θυμώνουμε με αυτούς για τα λάθη που αναγνωρίζουμε ότι έκαναν και μας πλήρωσαν. Αυτό από μόνο του θα ήταν άκρως θεραπευτικό, άμα γνωρίζαμε οτι αυτό που βλέπουμε στους άλλους, είναι η ίδια μας η ψυχή. Μιλώντας για τα λάθη των άλλων, μιλάμε για τα δικά μας. Μιλάμε για το δικό μας πόνο, για τις δικές μας αποτυχίες. Για ό,τι έχουμε κρατήσει μέσα μας και το κουβαλάμε. Το αναγνωρίζουμε στους άλλους και θυμώνουμε με εκείνους, αντί να σκύψουμε μέσα μας και να αλλάξουμε τον εαυτό μας. Στην τελική, εμείς πονάμε, εμείς προσπαθούμε να βρούμε τη λύτρωση μας. Οι άλλοι απλά καθρεφτίζουν ό,τι έχουμε μέσα στην ψυχή μας.

Αλλά μεταφέροντας την ευθύνη στους άλλους, νομίζουμε ότι ξεφύγαμε. Νομίζουμε ότι οι άλλοι πρέπει να αλλάξουν για να γίνουν “καλοί”. Άλλο εμείς, άλλο εμείς…

“Μεγάλωσα. Τέρας της οικογένειας. Ανούσιας ευγένειας με ψευτο-υποταγή. Ηθοποιός παιδί στο ρόλο του μεγάλου”

Τόσες πολλές έννοιες και αλήθειες μέσα σε ένα στιχάκι. Με έχει συνηθίσει η Αλεξίου με περιεκτικούς στίχους, αλλά ποτέ δεν είχε μιλήσει τόσο βαθιά στην ψυχή μου. Όλοι μέσα μας είμαστε παιδιά. Παιδιά που θέλουν να παίξουν, να χαρούν. Αλλά, μάθαμε ότι η ζωή δεν είναι παιχνίδι. Είναι δυσκολία, ανήφορος, προσπάθεια, πόλεμος. Είναι όμως έτσι; Μήπως είμαστε παιδιά τελικά που το παίζουμε μεγάλοι; Μήπως ξεχνάμε το παιχνίδι, γιατί νομίζουμε ότι δεν έχουμε χρόνο για εμάς; Ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία που χρησιμοποιούμε στην προσωπική εξέλιξη είναι ο ρόλος του παιδιού που έχουμε μέσα μας στη ζωή μας. Να το αφήσουμε να μιλήσει, να εκφραστεί, να ακουστεί.

“Δεν μιλάω για βία, μιλάω για βιασμό. Να ζεις την εφηβεία σημαίνει πόλεμο. Με μια εφηβεία λάσπη, στο σιχαμένο άστυ. Ενήλικας νευρωτικός…”

Εκνευρίζομαι. Εκνευρίζομαι γιατί όταν ήμουν έφηβος με μάθαιναν για γεωμετρία και γεωγραφία, αλλά κουβέντα δεν ειπώθηκε για τον πόλεμο που γινόταν μέσα μου. Η εφηβεία είναι από τις πιο σημαντικές ηλικίες ενός ανθρώπου. Οι αλλαγές που γίνονται σε βιολογικό επίπεδο είναι αδιανόητες και αποσιωπώνται. Η έξαρση, ο θυμός, ο φόβος… Όλα τα συναισθήματα εκρήγνυνται και κανείς δεν μιλάει για αυτά. Σε εκείνη την ηλικία εγώ αποξενώθηκα από τους γονείς μου και από τους περισσότερους φίλους μου. Δεν ήξερα πώς να αντιμετωπίζω τις αλλαγές τις ζωής μου και κανένας, μα κανένας, δεν πρόσφερε λύσεις. Μετά από πολλά χρόνια, ως “νευρωτικός ενήλικας” αποφάσισα να μιλήσω στους εφήβους για αυτά που πραγματικά τους απασχολούν. Να προσφέρω την διέξοδο που δεν βρήκα εγώ στη ζωή μου. Με την αποδοχή και την πληροφόρηση,  η λάσπη της εφηβείας γίνεται πηλός και δημιουργείς θαύματα.

“Μεγάλωσα … Σύνδεση otenet. Γλυκά από το Palet, Μετά Silhouette. Σκεπάζουμε τους πόνους με φαΐ…”

Πόσο γέλασα με αυτόν τον στίχο. Η μεγάλη, η πασίγνωστη Χάρις Αλεξίου, μιλάει για το αγαπημένο της ζαχαροπλαστείο, που αρκετές φορές την έχω πετύχει εκεί. Δεν της μίλησα, σεβόμενος την ιερή, προσωπική στιγμή επιλογής προφιτερόλ. Να την ακούω να αυτοσαρκάζεται με αυτόν τον τρόπο, ήταν λυτρωτικό. Αλλά δεν είναι μόνο αυτοσαρκασμός αυτός ο στίχος. Είναι η καταναλωτική μανία του σύγχρονου ανθρώπου, που προσπαθεί να σκεπάσει τα συναισθηματικά κενά του με προϊόντα. Η ζάχαρη είναι ένα από αυτά. Προσφέρει την στιγμιαία ικανοποίηση και εθίζει, ζητώντας την ξανά και ξανά. Όπως κι έναν μεγάλο σου έρωτα.

“Τα όνειρα σε σύνθλιψη αργότερα η κατάθλιψη”.

Θυμάμαι μια από τις ομιλίες μου σε μια από τις Ημερίδες Προσωπικής Βελτίωσης πριν μερικά χρόνια. Στο τέλος της ομιλίας μου προέτρεψα τους παρευρισκομένους να ονειρευτούν. Να κλείσουν τα μάτια και να φανταστούν το μέλλον που θα έκανε την καρδιά τους να φτερουγίσει. Με κοιτούσαν σαν να τους έβρισα την μητέρα. “Το χάσαμε”, σκέφτηκα. “Το χάσαμε το παιχνίδι”.

Ξεχάσαμε πώς είναι είναι να ονειρεύεσαι. Πώς είναι να μένεις με τον εαυτό σου σε ησυχία και να φαντάζεσαι το μαγικό δάσος, με τον πρίγκιπα ή την πριγκίπισσα που σε αγαπάει για αυτό που πραγματικά είσαι. Και σε ψάχνει για να σου βάλει ντε και καλά το γοβάκι στο πόδι. Αντί για αυτό κρατάμε τα βλέμματα μας χαμηλά, στην οθόνη ενός κινητού, περιμένοντας το γοβάκι σε μήνυμα… Και ο Καβάφης το περίμενε, αλλά τελικά έγραψε τους Βαρβάρους από την βαρεμάρα της αναμονής.

“Φρικιό του. Εγώ με τσαμπουκά ναυάγιο”.

Εδώ να πω ότι την αγάπησα ξανά. Σε έξι λέξεις, όλη η αλήθεια της σύγχρονης ζωής. Φρικιό του Εγώ. Πόσες ομιλίες, πόσα μαθήματα, πόσες συζητήσεις, όλες σε τρεις λέξεις. Με τον εαυτό μας πολεμάμε. Με τον εγωισμό μας. Συνηθίζω να λέω ότι, όταν μπαίνει ο εγωισμός σε μια σχέση είναι καταδικασμένη στον πόνο, στην αδικία, στην εγκατάλειψη ή στην προδοσία.

“Γιατί να πω εγώ συγγνώμη” με ρωτάνε. Η απάντηση είναι απλή. Γιατί μπορείς. Είναι μια λέξη. Μια απλή μικρή λέξη που διορθώνει πράγματα. Δεν έχει σημασία ποιος φταίει. Δεν έχει σημασία τί έχει συμβεί. Το μόνο που έχει σημασία είναι το πώς νιώθεις. Και η συγγνώμη θεραπεύει την καρδιά σου.

“Πάμε γι άλλα μια ζωή πάμε γι’ άλλα Βάλτο στα πόδια- πονάει πολύ”.

Η Scroll Down generation. Όπως “κατεβαίνεις” στο feed του Facebook ψάχνοντας μια καλύτερη είδηση, έτσι και στις σχέσεις σου, μόλις σου κάνει “νερά” πας για την επόμενη. Χωρίς χρόνο για επένδυση, χωρίς χρόνο για Αλήθεια. Παλιότερα τα έπιπλα τα φτιάχναμε όταν χαλούσαν, τώρα τα αντικαθιστούμε με νέα από το IKEA, νομίζοντας ότι έτσι γεμίζουμε το κενό που νιώθουμε μέσα μας. Βάλτο στα πόδια. Γιατί ο τσαμπουκάς πέθανε από εγκεφαλικό. Τα πήρε πολύ και τα έφτυσε.

“Σε φτύνω σε φιλώ- δεν σε πάω μα σ’ αγαπώ Παράνοια- διάνοια- επιφάνεια Επιφάνεια- επιφάνεια- επιφάνεια”.

Μένουμε πάντα στην επιφάνεια των πραγμάτων. Δεν ψάχνουμε πιο κάτω. Εκεί που εδρεύει η ψυχή μας και ζει η Αλήθεια μας. Γιατί είναι πιο εύκολο να φταίνε οι άλλοι για την δυστυχία μας από το να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας. Όχι γιατί αυτό αληθεύει. Αλλά γιατί αυτό μάθαμε. Ίσως να είναι καιρός τώρα να ξυπνήσουμε για να κατανοήσουμε ότι αυτό που μας πονάει δεν είναι οι άλλοι. Αλλά τα συναισθήματα που εμείς νιώσαμε στις τραυματικές εμπειρίες που ζήσαμε. Δεν φταίει οι άλλοι. Δεν φταίει κανείς. Απλά πονέσαμε. Και ο πόνος, είναι δικός μας.

“Στεριά- Πιάσαμε στεριά Δάκρυα καφτά μου δάκρυα Ο πόνος μαλακώνει Δάκρυα … Καλά μου δάκρυα- Βιολογικός καθαρισμός”.

Ναι… η λύτρωση που γνωρίζουμε είναι το κλάμα. Μας μαλακώνει την ψυχή. Μας ηρεμεί το πνεύμα. Δεν προσφέρει θεραπεία, αλλά μια παροδική λύτρωση. Αλλά ακόμα και αυτό το έχουμε δαινομοποιήσει, ειδικά σε εμάς τους άνδρες. Δεν πρέπει να κλαίμε. Δεν πρέπει να είμαστε τρωτοί. Δεν πρέπει να καταλάβουν οι άλλοι ότι είμαστε άνθρωποι κάτω από το κουστούμι της εικόνας μας.

“Πάντα γι άλλα μιλάμε- Πάντα γι άλλους μιλάμε έτσι δεν πονάμε έτσι ξεχνάμε. Μεγάλωσα. Αγάπη πριν το άλφα. Και κάτω απ’ το μηδέν το υποσυνείδητο μου. Το χώμα λασπώνει”.

Εδώ η Χάρις γίνεται Χαρούλα. Μπαίνει πιο βαθιά. Δείχνει τον δρόμο στους μυημένους. Κάτω από όλα είναι το υποσυνείδητο. Στο υποσυνείδητο εδρεύουν τα συναισθήματα. Όλα αυτά που έχουμε κρατήσει μέσα μας και δεν έχουμε εκφράσει όταν ήταν η ώρα τους. Όχι γιατί δεν ξέραμε τι να πούμε. Αλλά ίσως γιατί δεν ήταν σωστό να μιλήσουμε. Και έτσι αρχίσαμε να χωνόμαστε στο βούρκο μας.

“Τους σάπιους καρπούς ανακυκλώνει. Μεγάλωσα. Μα το παιδάκι κλαίει. Δεν είναι γιατί φταίει, δεν έχει που να πάει. Τα νύχια του μασάει και βρέχει τα σεντόνια. Αποσυρμένο χρόνια στης φάτνης του τα βάθη. Καλά να πάθει. Καλά να πάθει- Καλά να πάθει. Η μάνα του φωνάζει. Του δίνει γάλα, το μαλώνει. Έτσι πια θα το μεγαλώνει”.

Μείναμε πίσω στην ανατροφή, στην πληροφόρηση. Ξέρετε τι μου κάνει τεράστια εντύπωση; Ότι όταν κάποιο ζευγάρι αποφασίζει να γίνει γονέας δεν υπάρχει κάποια υποχρεωτική εκπαίδευση που πρέπει να λάβει. Περίεργο, γιατί όταν πας να πάρεις ένα αυτοκίνητο, ένα άψυχο πράγμα που σε πάει από το ένα μέρος στο άλλο, πρέπει να μάθεις να το οδηγείς. Να πάρεις δίπλωμα να περάσεις εξετάσεις. Έχει προνοήσει η κοινωνία. Ενώ όταν φέρνεις στον κόσμο μια ψυχή, δεν χρειάζεσαι τίποτα. Είσαι κομπλέ.

Δεν ξέρουμε τί να κάνουμε όταν το παιδί μας κάνει κάτι λάθος. Ίσως γιατί δεν ξέρουμε τί είναι σωστό και τί λάθος. Πώς το μαθαίνουμε να μεγαλώσει; Και έτσι, χωρίς καμία γνώση, αντιγράφουμε τους γονείς μας, κάνουμε αυτά που είχαμε υποσχεθεί στον εαυτό μας ότι δεν θα κάναμε ποτέ. Και γινόμαστε εκείνοι. Κάνουμε τα ίδια λάθη, αλλά συνεχίζουμε να τους βρίζουμε για τα δικά τους.

“Μεγάλωσα θα πει να κάνεις το παπί”.

Αυτό είναι το “Μεγάλωσα”. Είναι να κάνουμε τα στραβά μάτια σε ότι δεν μας τιμά, αλλά να το κάνουμε έτσι κι αλλιώς. Να κρύβουμε τα συναισθήματά μας γνωρίζοντας ότι το μόνο που θέλουν είναι να εκφραστούν για να ηρεμήσουν.

“Να ζεις στην απουσία. Να γίνεις εξουσία”.

“Μεγάλωσα” σε αυτή την εποχή, σημαίνει να εξουσιάζουμε τους άλλους. Όχι γιατί είμαστε έξυπνοι. Αν ήμασταν, θα γνωρίζαμε ότι δεν μας εξυπηρετεί αυτό. Αν ήμασταν έξυπνοι θα προσπαθούσαμε να ενδυναμώναμε τους άλλους, να τους εμπνέαμε για να μας βοηθήσουν δημιουργικά στο έργο μας. Αλλά έχουμε μεγαλώσει με τους κανόνες μια ζούγκλας που πια δεν υπάρχει. Τα δεδομένα έχουν αλλάξει κιι εμείς ακόμα συμπεριφερόμαστε λες και το σπίτι μας είναι μια σπηλιά στο βουνό και ο φόβος μας είναι η αρκούδα που κρύβεται.

“Να μάθεις να γελάς. Και να παραφυλάς. Να παίρνεις αποφάσεις. Να απαγορεύεται να χάσεις”.

Μεγάλωσα σημαίνει να είμαστε νικητές. Όχι γιατί είμαστε έξυπνοι πάλι. Γιατί αν ήμασταν θα γνώριζαμε οτι οι αποτυχίες μας είναι αυτές που μας δυναμώνουν, που μας κάνουν επιτυχημένους.

“Μεγάλωσα σημαίνει: Να ζεις με αυτό που σ’ αρρωσταίνει”.

Πόση αποδοχή χρειάζεται να έχουμε μέσα μας για να συμφιλιωθούμε με την ασθένεια που κρύβουμε; Χρειάζονται απίστευτες ποσότητες αγάπης και ηρεμίας για να βρούμε τον τρόπο να αποδεχθούμε τα λάθη μας, να αποδεχθούμε αυτό που έχουμε καταντήσει να είμαστε. Ναι, είπα καταντήσαμε. Γιατί όταν ήμασταν μικροί θέλαμε να γίνουμε αστροναύτες, πριγκίπισσες ή εφευρέτες. Μέρα με την ημέρα αφήσαμε το όνειρό μας να πεθάνει και το παρατηρούμε να σβήνει λες και βλέπουμε ταινία. Άπραγοι.

“Να χτίζεις κι άλλα κεραμίδια. Να βγάζεις τόνους τα σκουπίδια”.

Αγόρασε, πούλα, απόκτησε, δείξ ’το στους άλλους να νιώσεις την ζήλια τους. Αυτό είμαστε; Αυτοί είμαστε;

“Να ρίχνεις σ’ άλλους τα άδικα. Να βλέπεις πρωινάδικα. Να ακούς πιστά τις αναλύσεις. Να αιμοδιψάς για ειδήσεις. Να λες yes να λες no. Να συνηθίσεις τα πορνό. Να πολεμάς στον καναπέ. Να μη μπορείς χωρίς φραπέ”.

Με άλλα λόγια να γίνουμε ένα με όλους. Πρόβατο, εύκολο στην χειραγώγηση όταν φοβάται ότι κατευθύνεται προς την σφαγή. Αν θέλει κάποιος να μας κατευθύνει χρειάζεται να μας βάλει στο ίδιο κουστούμι με όλους τους άλλους, για να μπορέσει να μας πουλήσει περισσότερα προϊόντα που δεν χρειαζόμαστε. Κι εμείς, το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να ανοίξουμε τις ειδήσεις και να αφεθούμε στον τρόμο που μας προσφέρουν ανάμεσα στις διαφημίσεις.

“Πάντα για άλλους μιλάμε …”

Σας αφήνω με το αγαπημένο μου σημείο του τραγουδιού.

“Να ζητάς να κουρνιάσεις και να βρίσκεις οάσεις στις ψυχώσεις των άλλων, που έχουν για περιβάλλον, ίδιες φάτσες με σένα”.

…Δικό σας.