Η Κοινωνική Συναισθηματική Μάθηση ξεκινά με τους Εκπαιδευτικούς
Για να υπάρξει η Κοινωνική Συναισθηματική Μάθηση πέρα από τις ευχές και τα τσιτάτα, θα πρέπει να γίνει η αρχή με την εκπαίδευση και την υποστήριξη των εκπαιδευτικών.
Μετά από δεκαετίες προσπαθειών για εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις έχουν γίνει ελάχιστα για τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος στη χώρα, πολλοί δάσκαλοι και διευθυντές σχολείων δεν θέλουν να υποστηρίξουν μια ακόμη λαμπερή, πολλά «υποσχόμενη» ιδέα, την Κοινωνική Συναισθηματική Μάθηση. Το γιατί ακόμα το ψάχνουμε. Με αρκετά ευρωπαϊκά προγράμματα να προσφέρουν σωστή SEL εκπαίδευση, με το Ελληνικό Κέντρο Συναισθημάτων να προσφέρει κάθε χρόνο 100% Υποτροφίες σε εκπαιδευτικούς και τα πιο σύγχρονα εργαλεία SEL για ομαδικές και προσωπικές εφαρμογές και με αρκετούς εκπαιδευτικούς από όλες τις βαθμίδες να τα παρακολουθούν, μυστήριο είναι γιατί δεν έχουμε δει την SEL μέσα στην σχολική αίθουσα. Ας προσπαθήσουμε να δούμε γιατί…
Ας δούμε όμως το παράδειγμα της Αμερικής που και εκεί προσπαθούν ακόμα να ενσωματώσουν την SEL στην εκπαίδευσή τους. Η πραγματικότητα είναι ότι το εκπαιδευτικό σύστημα των ΗΠΑ βρίσκεται στο επίκεντρο συσσωρευμένων κρίσεων που απαιτούν αλλαγή. Η αναταραχή αυτής της στιγμής στην ιστορία παρουσιάζει μια μοναδική ευκαιρία για επαναπροσδιορισμό, αλλά μπροστά σε τόση αναταραχή και αβεβαιότητα, τα σχολεία χρειάζονται αναπροσαρμογή ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινότητας και να χτίσουν ένα σταθερό θεμέλιο εμπιστοσύνης για εκπαιδευτικούς, οικογένειες και μαθητές.
Η κοινωνική συναισθηματική μάθηση SEL, μπήκε στο προσκήνιο της εκπαίδευσης ως μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση πριν από αρκετά χρόνια. Έρευνες δεκαετιών παρουσιάζουν σαφείς αποδείξεις ότι η εκπαίδευση SEL παράγει μια σειρά από οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της θετικής κοινωνικής συμπεριφοράς, της βελτίωσης των ακαδημαϊκών επιδόσεων και της μειωμένης χρήσης ναρκωτικών. Η SEL δίνει επίσης διαισθητικό ρόλο στους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι συχνά κατανοούν – από την εμπειρία στην τάξη από πρώτο χέρι και τη δημιουργία σύνδεσης με τους μαθητές – τη σημασία των δεξιοτήτων που εκτείνονται πέρα από τα ακαδημαϊκά όρια.
Τα σχολεία και οι περιφέρειες σε όλη τη χώρα υιοθέτησαν εύκολα τη “SEL” ως έννοια και όρο – είναι ένα από τα λαμπερά αντικείμενα που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της πανδημίας – αλλά λίγοι έχουν συνειδητοποιήσει την ολοκληρωτική και σταθερή δυναμική της, η οποία αναδύεται όταν ενσωματώνεται σε όλες τις πτυχές μιας κοινότητας. Βλέπουμε στην Αμερική, όπου εφαρμόζετε να ακμάζει. Αλλά η εκπαίδευση της SEL υπάρχει εκεί , όπως υπάρχει και εδώ. Η διάθεση υπάρχει εκεί και υποτίθεται υπάρχει και εδώ.
Ωστόσο, η προσπάθεια της ενσωμάτωσης της εκπαίδευσης SEL στην τάξη δεν έχει ξεθωριάσει. Είμαστε πεπεισμένοι στο κέντρο ότι εφόσον γίνει σωστά, μπορεί να αλλάξει το σχολικό καθεστώς και τις ζωές όλων.
Πέρα από τις ευχές και τα τσιτάτα θέλουμε και δράση.
Επιφανειακά, το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την εκπαίδευση SEL είναι ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός. Εξάλλου, η εμπειρία έχει δείξει πως η SEL είναι πρόσφορη για τα παιδιά. Ωστόσο, η ιστορία των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων στην Ευρώπη αλλα και στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει κατακλυστεί από μισο-εφαρμοσμένες ατζέντες με επιφανειακά αποτελέσματα, αφήνοντας πολλούς εκπαιδευτικούς κουρασμένους και απαθείς ακόμη και στο άκουσμα μιας νέας ή «καινοτόμου» προσέγγισης.
Η Tricia Maas, εκπαιδευτικός στην Αμερική μας γράφει:
“Στο πρώτο έτος της διδασκαλίας μου, θυμάμαι έναν 20χρονο βετεράνο εκπαιδευτικό να μου λέει: «Τα πράγματα αλλάζουν κάθε χρόνο. Απλώς κλείνω την πόρτα μου και διδάσκω».
Αργότερα, στο μεταπτυχιακό, παρακολούθησα ένα μάθημα με τίτλο «Η Ιστορία των Σχολικών Μεταρρυθμίσεων». Ο καθηγητής έκανε εισαγωγή στο μάθημα λέγοντας: «Πολλοί από εσάς προσεγγίζετε με πάθος αυτή τη δουλειά. Εγώ την προσεγγίζω με ειρωνεία». Αυτό που εννοούσε ήταν ότι δεδομένης της κατάρτισής του, ήταν βαθιά κυνικός για τη θετική και διαρκή αλλαγή.”
Παρόμοιες ιστορίες ακούμε συνεχώς στο κέντρο από εκπαιδευτικούς που έχουν κουραστεί να ενημερώνονται ή να εκπαιδεύονται από τεχνικές SEL που τελικά μένουν ανεφάρμοστες.
Γιατί όμως δεν εφαρμόζονται οι εκπαιδεύσεις στην σχολική αίθουσα;
Θα συνοψίσω όλο το αναδυόμενο κίνημα της SEL με αυτό που είπε ο Αμερικανός ερευνητής εκπαίδευσης, Tony Bryk: Αποκάλεσε σχολεία τύπου «Χριστουγεννιάτικο Δέντρο» – αυτά που συνήθως διακοσμούνται με νέο πρόγραμμα σπουδών και ρητορική, αλλά παραμένουν στον πυρήνα τους αμετάβλητα. Ειδικά σε κοινότητες όπου τα εκπαιδευτικά συστήματα έχουν, βάσει ιστορίας, διαδώσει την αποξένωση και τη δυσπιστία, οι εκπαιδευτικοί και οι οικογένειες δικαιολογημένα εξετάζουν ή κάνουν τα στραβά μάτια σε κάθε νέο είδος ή τεχνική ή συζήτηση για «επαναπροσδιορισμό» της εκπαίδευσης σε νέες βάσεις με την βοήθεια της SEL.
Οι Σύμβουλοι Κοινωνικής Συναισθηματικής Μάθησης του Κέντρου μας έχουμε δει σχολεία να αναπτύσσουν προγράμματα SEL με επιτυχία σε διάφορα επίπεδα σε όλο τον κόσμο. Τι κάνει την διαφορά; Τα σχολεία που βλέπουν πρόοδο από τις εφαρμογές της SEL είναι αυτά που εμπλέκουν τους εκπαιδευτικούς με συνεχή, ουσιαστική και ενσωματωμένη στην εργασία υποστήριξη και κατάρτιση. Αυτό γίνεται συνδυαστικά με πολιτικές και πρακτικές για ολόκληρο το σχολείο που αποτελούν θεμέλιο εμπιστοσύνης μεταξύ δασκάλων και μαθητών.
Όταν οι εκπαιδευτικοί ευδοκιμούν, οι μαθητές προοδεύουν. Η προσπάθεια του Κέντρου για την SEL στα σχολεία και στην κοινωνία είναι πρώτα να βιώσουν οι ενήλικες, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς τα οφέλη της SEL. Να αισθανθούν έμπρακτα ότι είμαστε δίπλα τους και ότι τους ακούμε, τους φροντίζουμε και υποστηρίζουμε την ενίσχυση των κοινωνικών και συναισθηματικών ικανοτήτων τους. Μόνο τότε θα μπορούν οι δάσκαλοι και οι γονείς να θέσουν σε εφαρμογή τις κοινωνικές και συναισθηματικές τους ικανότητες και να καθοδηγήσουν τους μαθητές να αναπτύσσουν και τις δικές τους.
Έχουμε δρόμο μπροστά μας;
Πάνω απ’ όλα, οι διευθυντές σχολείων πρέπει να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης και φροντίδας στα σχολεία τους. Το ξέρω ότι μπορεί να ακούγεται ουτοπικό και δύσκολο στην Ελληνική πραγματικότητα αλλά είναι εφικτό. Το έχουμε δει να συμβαίνει. Ένα τέτοιο περιβάλλον θα μπορούσε να αναπτυχθεί μέσω της καλλιέργειας ενός κοινού οράματος, της αποτελεσματικής επικοινωνίας, της έμπνευσης των δασκάλων στο όραμα και της επιλογής προσεγγίσεων επαγγελματικής ανάπτυξης που προάγουν τη δημιουργία σχέσεων. Οι διευθυντές μπορούν να ξεκινήσουν αυτό το εγχείρημα εφαρμόζοντας τα προγράμματα Συμβούλων SEL για ενήλικες που θα βοηθά να εμπνέουν εμπιστοσύνη, να διαχειρίζονται το άγχος και να φροντίζουν για την ισότητα.
Η Δύναμη και η Υπόσχεση της εκπαίδευσης SEL
Καθώς αρχίζουμε να ανακάμπτουμε από τη συνεχιζόμενη κρίση του COVID-19, πολλοί βλέπουν στον τομέα της εκπαίδευσης μια ευκαιρία για πραγματική αναγέννηση. Η SEL μάλιστα ήταν στο επίκεντρο των συζητήσεων σχετικά με τις προτεραιότητες των σχολείων, ακόμη και μεταξύ των πιο αποστασιοποιημένων. Πολλοί εκπαιδευτικοί επανεξετάζουν τις συστημικές προσεγγίσεις τους και κάποιοι καλούν να «ανακτήσουν» τη δύναμη και την υπόσχεση της εκπαίδευσης SEL.
Έχουμε την ευκαιρία σε αυτήν την περίοδο αναταραχής να αναλογιστούμε, να ακούσουμε και να εφαρμόσουμε τα μαθήματα που διδαχθήκαμε. Εάν το κάνουμε, είμαστε αισιόδοξοι ότι μπορούμε να ξεφύγουμε από τη δίνη των μεταρρυθμίσεων και να αξιοποιήσουμε την εκπαίδευση SEL για να δημιουργήσουμε εκπαιδευτικά συστήματα που υποστηρίζουν πιο σταθερά, δίκαια και ολιστικά όλους τους εκπαιδευτικούς και τα παιδιά.
Συγγραφή Μετάφραση Διασκευή: Ειρήνη Αργύρη, Σύμβουλος Προσωπικής Ανάπτυξης και Κοινωνικής Συναισθηματικής Μάθησης, Οικονομολόγος.
Προσθήκες: Αργύρης Σ. Μάρδας, Πρ. Ελληνικού Κέντρου Συναισθημάτων
- Βασισμένο πάνω στο άρθρο του EdSurge
- Τα προγράμματα Συμβούλων Κοινωνικής Συναισθηματικής Μάθησης του Κέντρου.